Zirai don, artan mazot, gübre ve işçi maliyetleri tarım üreticilerinin zor günler geçirmesine neden olurken, rekoltelerde de bekleneni karşılayamadı. Çiftçiler, tarım desteklerinin yetersizliği konusunda dert yanarken, mevsimlik işçiler de kendi ücretlerinin olumsuz etkilerden nasıl etkilendiğini ifade ediyor.
Taha TÜTÜNCÜ
Bursa’nın verimli tarım alanlarından Kestel’e bağlı Seymen ve Barakfaki köylerinde Santa Maria armudu ve nektarin hasadı başladı. Ancak, hasat dönemi üreticileri ve işçileri bekledikleri kazancı sağlamadı. Don olayının ürünlere yaptığı zarar, artan maliyetler, işçi bulma güçlüğü ve pazarlama sorunları tarım sektöründe krizin derinleştiğini gösterdi. Üreticiler yardım beklerken, mevsimlik işçiler de çalıştıkları bahçelerde umdukları geliri elde edemediklerini belirtiyor.
Şeftali üreticisi Rahmi Özkan, mevsimin ilk hasadında yaşadığı hayal kırıklığını şöyle ifade etti: “Bu yıl genel olarak rekolteler dondan dolayı yarı yarıya azaldı. Ona rağmen şu an fiyatlar bize iyi geliyor. Ama artan maliyetlerin çok altında kaldık. Geçen yıllarda 25-30 lira bandında olan fiyatlar şu an 75-80 lira arasında. Burada 5 dönüm nektarin bahçesinde 25-30 ton ürün almamız gerekir. Ama dondan sebebiyle maksimum 15 ton olacak.”
DEVLET DESTEĞİ YETERSİZ
Donun meyvelerin fiziksel yapısını bozduğunu da dile getiren Özkan, bu yıl nektarinlerde cilt bozuklukları yaşandığını ve dal üzerindeki nektarinlerin küçük kaldığını belirtti. Ayrıca, “Çok fazla boy farkı oluştu. Girdi maliyetleri her yıl olduğu gibi bu yılda bizi etkiledi. Ülkemizde olan enflasyon tarımda çok daha fazlasıyla yaşanıyor.” dedi.
Desteklerin yetersiz olduğunu vurgulayan Özkan, “Mazot desteği var diyorlar. Bana verdiği destekle 5 dönüm bahçemin yarısına hiçbir şey yapamam. Mazota 170 bin lira harcadım. Bana verdiği destek 3 bin lira. Ben gübreye 100 bin lira veriyorsam devlet 3-4 bin lira gibi komik bir rakam veriyor. Devlet desteği yeteriz.” açıklamalarında bulundu.
PAZARA GİDENE KADAR 3 KEZ EL DEĞİŞTİRİYOR
Tüccar ve aracı sistemine sert bir eleştiride bulunan Rahmi Özkan, hal sistemine yönelik çözüm çağrısında bulundu. Hal kanunu yasa tasarısının mecliste olduğunu hatırlatan Özkan, “Belki o zaman durumumuz daha iyi olur. Burada örneğin 150 liraya sattığımız ürünü faturada 100 lira olarak gösteriyorlar. Ayrı olarak oradan komisyonunu alıyor. Kendi aralarında satış yapıyorlar. Hiçbir hak talep edemiyoruz. Aracı mevzusundan da şikâyetçiyiz. 3-4 zincir var. Bizim meyveyi tüccar alıyor. O gidiyor başka birine devrediyor. Pazara gidene kadar en az 3 el değiştiriyor. Ülkede herhangi bir devlet yardımıyla ihraç olsa makas çok daha az olur ve tüketici de çok daha ucuza ürün bulabilir.” açıklamalarında bulundu.
EMEĞİN KARŞILIĞINI ALAMIYORUZ
Nektarin bahçelerinde çalışmakta olan mevsimlik işçi Sezgin Taş, yaz sıcaklarında zorlu koşullar altında çalıştıklarını ifade etti. Sabah 7 ile akşam 4 arasında çalıştıklarını vurgulayan Taş, “Hava çok sıcak, bu bizi zorluyor. Yevmiyemiz bin 500 lira. 3 ay süresince buradaki bahçelerde tüm hafta çalışıyoruz. Çok şükür paramızı kazanıyoruz ama meyveler az olduğu için sıkıntılar yaşıyoruz.” şeklinde konuştu.
Üreticinin zorlandığı yerde işçinin de sıkıntı yaşadığını vurgulayan Taş, “Köylü doğru düzgün para kazanamadı bu sene. İşin yoğunluğuna göre ücretimiz değişiyor. Tarla sahibi emeğinin karşılığını alamıyor ki biz alalım. Geçen sene 800 ila 1000 lira arası ücret alıyorduk, bu sene 1300 ila 1500 lira arasında yevmiyelerimiz.” dedi.
MASRAFLAR YÜZDE 60 YÜKSELDİ
Santamaria armut bahçesi sahibi İsmail Durmaz, soğuk havalar nedeniyle ürün alamadıklarını dile getirdi. Nisan ayındaki soğukların beklenmedik olduğunu anımsatan Durmaz, “Bu nedenle beklenen verim olmadı. Armutlar zaten eksikti, şeftaliler yandı. Ama fiyatlar şu an için beklentinin çok üzerinde. O yönden telafi etti.” dedi.
Fiyat artışının kendilerine pek yansımadığını belirten Durmaz, “Yıldan yıla bizim masraflarımız yüzde 60 yükseliyor. Kazanç artmış gibi dursa da mazot, ilaç fiyatları belimizi büküyor. Şu anda burada yıllardır devam eden su problemimiz var. Belli bir plan program yok. Kim suyu nereden bulursa kullanıyor. Gölbaşı Gölü’nden bir kapalı sistem istiyoruz.” şeklinde konuştu.
YENİ PATRON ‘İŞÇİLER’
Mevsimlik işçi bulmanın giderek zorlaştığını dile getiren İsmail Durmaz, “Son 3-4 yıldır patron işçiler. Onlar ne derse o oluyor.” şeklinde konuştu. Armut hasadında çalışan mevsimlik işçi Haydar Ali Ocak, “Sabah 7’den akşam 5’e kadar çalışıyoruz. Şu anda armut tekliyoruz. Küçükleri alıyoruz. Sonrasında büyükleri kasaya alıp satışa götürüyorlar. Burada bin 300 lira yevmiye alıyoruz. Benim için yeterli. Yaz boyunca çalışıyoruz. Sıcak bizi çok yoruyor.” diyerek zorlu çalışma şartlarını anlattı.
