Talat Paşa kimdir?
Mehmed Talat, 1 Eylül 1874 tarihinde Edirne’nin Kırcaali şehrinde doğmuştur. Babası Ahmed Vasıf Efendi, kadılık görevini üstleniyordu. İlk eğitimine Vize’de başlayan Mehmed Talat, Edirne Askeri Rüştiyesi’nden mezun oldu. 1898 ile 1908 yılları arasında Selanik Postanesinde posta memuru olarak görev yaptı ve burada on yıl çalıştıktan sonra Selanik Postane başkanlığına terfi etti. Mehmed Talat, iyi derecede Fransızca ve Rumca da konuşabiliyordu.
Jön Türkler’den etkilenen Mehmed Talat, alt düzey bürokrat ve subaylardan oluşan bir muhalefet grubuna katıldı. 1896 yılında, Selanik’te hapis cezasına çarptırılarak sürgün edilmiştir.
Selanik Hukuk Mektebi’nde eğitimine devam eden Mehmed Talat, 1903’te İtalyan Obediyası’na bağlı Macedonia Risorta mason locasına katıldı. Birçok kaynağa göre Mehmed Talat, Bektaşi tarikatına da dahil oldu. Bu iki kanalı da muhalif siyasi faaliyetler için kullandı.
1906 yılında Selanik’te daha sonra Osmanlı Hürriyet Cemiyeti adını alacak olan teşkilatı kurdu. 1908 ihtilalinden sonra bu örgüt, Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti adını aldı.
1908 genel seçimlerinde, memleketi Edirne’den aday olarak gösterildi ve doksan oy alarak Meclis-i Mebusan’a girdi.
Talat Paşa ne yaptı?
Balkan Savaşları sırasında gönüllü asker olarak Edirne’de görev almasına karşın, siyasi propaganda iddiaları nedeniyle İstanbul’a geri gönderilmiştir. Bâb-ı Âlî Baskını’nın düzenlenmesi ve uygulanmasında önemli rol oynadı.
Enver Paşa ve Cemal Paşa ile birlikte Üç Paşalar iktidarını tesis etti. İttihat ve Terakki Cemiyeti aracılığıyla Rumları korkutarak göç etmeye zorladı; boşalan yerlere de Makedonya Türklerini yerleştirdi.
Osmanlı tarihinde sadrazamlık görevine getirilen ilk mebus olma unvanına sahiptir.
Talat Paşa’nın ölümü
Taşnak Partisi’nin İttihat ve Terakki erkanını öldürme kararı sonucunda Soğomon Tehliryan, 15 Mart 1921’de Talat Paşa’yı Berlin’in Charlottenburg semtinde bulunan evinin önünde suikasta uğratarak yaşamına son verdi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1926 yılında kabul ettiği bir kanunla Talat Paşa’nın ailesine bir ev tahsis etmiş ve ona şehit aylığı bağlamıştır.
TBMM’de Talat Paşa Tartışması Ne?
Son günlerde TBMM Genel Kurulu’nda yapılan kanun teklifi görüşmeleri esnasında Talat Paşa ile ilgili tartışmalar gündeme geldi.
DEM Parti Mardin Milletvekili George Aslan, Talat Paşa’nın yüzbinlerce Ermeni’nin ölümünde sorumlu olduğunu belirterek, Mansur Yavaş’ın Talat Paşa anıtını yaptırmasına tepki gösterdi. Aslan, “Talat Paşa’nın Ermeni soykırımı ile olan ilişkisini göz ardı etmek mümkün değildir” ifadelerini kullandı.
Bu sözlerin ardından İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat, Aslan’a karşı çıkarak, “Görüyoruz ki bu kürsüye çıkan bazı partilerin mensupları tarihi saptırarak ve Yüce Türk milletine iftira atarak ve burada hainleri kutsayarak konuşma yapmamalıdır. Şunu bilin ki Türk milleti olarak ne Talat Paşa’ya ne sözde Ermeni soykırımı denilen ve yabancı kaynakların emperyal güçlerin sizlerin beyinlerine soktukları bu iftiraları asla Türk milleti kabul edemez” şeklinde yanıt verdi.
DEM Parti, Sunat’a karşılık vererek tepki ortaya koydu. İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk ise TBMM Başkanvekili Tekin Bingöl’e eleştirilerde bulundu.
Talat Paşa ile ilgili tartışmalar sadece TBMM ile sınırlı kalmadı. Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ, Talat Paşa anıtında yaptığı açıklamada, “Talat Paşa, Türk tarihinin en önemli yakın tarihteki liderlerinden, devlet adamlarından birisidir. Milli şehidimizdir, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1926’da aldığı kararla. Şimdi, Talat Paşa’nın milli şehit olduğu kararını alan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Genel Kurulunda bir DEM’li milletvekili Talat Paşa’ya hakaret etti. Bu kabul edilebilir bir davranış değildir” dedi.
