Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda, zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılmasını öngören ve kamuoyunda “Süper İzin” adıyla bilinen torba kanun teklifinin görüşmeleri sürüyor. Bu teklif, enerji, ulaşım ve madencilik gibi sektörlerdeki yatırım süreçlerini hızlandırmayı amaçlarken, eleştirilere de maruz kalıyor.
DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, teklifin kamu yararı için değil belirli şirketlere ayrıcalık sağlamak amacıyla hazırlandığını ifade etti. Madencilik ruhsatlarını veren kurum olan MAPEG’in orman izinlerini vermesine olanak sağlayan teklifle ilgili Rızvanoğlu’nun açıklamaları şöyle oldu:
“Bu teklif, kamu yararı adı altında sunulmuş ama aslında Türkiye’nin çeşitli bölgelerinin ruhsatlandırılması için hazırlanmıştır. Gerçek kamu yararı, sadece belirli şirketlerin değil, tüm toplumun menfaatini gözetmelidir. Bu, aynı zamanda su, gıda, orman, temiz hava, üretim hakkı ve sağlıklı bir çevre anlamını taşımaktadır. Tecavüz edici bir hızla ruhsat verilmesine dayanan bu teklifte, bilimsel planlama, doğanın korunmasına dair sınırlamalar ve halkın sürece katılımını sağlayan bir mekanizma mevcut değil; yalnızca hız ve spesifik şirketlere ayrılmış ayrıcalıklar görülüyor.”
Teklifin gerekçesinde Avrupa Birliği örneği gösteriliyor. Gerekçede, “Avrupa Birliği süreçleri hızlandırıyor” deniliyor. Ancak Avrupa Komisyonu’nun 13 Mayıs 2024 tarihinde yenilenebilir enerji ve ilgili altyapı projeleri için hazırladığı rehber, yalnızca bu tür projelerle ilişkilidir ve madencilik kapsam dışındadır. Fakat öneride, sanki madencilik de bu kapsamda yer alıyormuş gibi bir izlenim yaratılıyor. Bu durum, rehberin ruhsat süreçlerine uygulanabilirliğine dair yanlış bir algı oluşturuyor. Rehberin en önemli noktalarından biri, ulusal koruma alanları, kuş göç yolları ve hassas ekosistemlerin ruhsat kapsamı dışında tutulması gerektiğidir. Ancak mevcut teklifte bu tür bir harita veya koruma sınırı yok, doğanın her karış toprağı potansiyel ruhsat sahası olarak gösteriliyor.
“DENETLEYENLER, RUHSAT VERENLER HEPSİ AYNI ELDE TOPLANIYOR”
Orman izinlerinin daha önce Orman Genel Müdürlüğü tarafından verildiğini hatırlatan Rızvanoğlu, artık bu yetkinin MAPEG’e devredileceğine dikkat çekti. Yani madencilik ruhsatı veren kurum, doğaya izin veren kurum haline gelecek. Denetleme ve ruhsat verme işlemlerinin aynı kurumda birleşmesi, idari bir karmaşaya yol açmanın yanı sıra Anayasa’ya da aykırı bir durum teşkil ediyor. Bu teklif, ormanların kaderini ruhsat dağıtan kuruma devretmiş oluyor. Üstelik, ilgili kamu kurumu dört ay içinde bir yanıt vermezse ruhsatın otomatik olarak verilmiş sayılacağı belirtiliyor. Kurum personeli yetişemediğinde ya da bilimsel raporlar hazırlanmadan nasıl bir işlem yapılacağı, ciddi bir endişe kaynağı.
Bu süreçte, kurumların zayıfladığını ve halkın dışlandığını düşündüklerini belirten Rızvanoğlu, hızlandırma adı altında denetim mekanizmalarının da zayıfladığını vurguladı. Zeytin ağaçları konusunda yapılan tartışmalara değinen Rızvanoğlu, zeytinlerin taşınabilir bir eşya değil, binlerce yıllık bir üretim kültürünün parçası olduğunu dile getirdi. Zeytin ağaçlarının yerinin değiştirilmesinin, yalnızca bir ağaç değil, aynı zamanda köy, üretim yapısı ve ekosistem üzerindeki etkileriyle birlikte yöre halkına da ağır bir yük getireceğini ifade etti. Yaklaşık 40 köyün bu süreçte üretimden koparılma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu bilgisi de dikkat çekici bir husus olarak öne çıkıyor.
