Tüm dünyanın gözü Orta Doğu’da.
13 Haziran’da başlayan İran – İsrail savaşı şiddetlenerek devam ediyor. Her iki taraf da füzelerini kullanmaktan çekinmezken, İsrail’in nükleer silah iddiaları da gündemde. Diğer yandan, ABD’nin savaşa dahil olması, uluslararası kamuoyunu alarma geçirdi.
Son günlerde, İsrailli bir sunucunun “sıra Türkiye’ye geldi” şeklindeki ifadeleri, Türk halkında paniğe neden oldu. Sunucunun bu sözlerinden geri adım atmasıyla birlikte, savaş ihtimali akıllarda yer etti. Türkiye’nin dört bir yanındaki geçmiş savaşlar, halkın aklındaki soruları daha da artırıyor.
İsrail – Türkiye arasında savaş çıkar mı?
Türkiye ile İsrail arasında bir savaşın çıkıp çıkmayacağı, jeopolitik durumdan siyasi koşullara, ekonomik faktörlerden askeri kapasiteye kadar pek çok faktöre bağlı. Bu tür olayların ardından kesin bir yorumda bulunmak ise yanıltıcı olabilir. Bu konudaki farklı görüşler, hem siyasi figürler hem de uzman kişiler arasında yaygındır.
Aklınızdaki soruları yapay zeka ChatGPT’ye yöneltmeye karar verdik. Her iki ülkenin güncel durumlarını ve son olayları değerlendirerek aldığımız yanıtlar şöyle:
Türkiye ve İsrail arasında doğrudan sıcak çatışma ihtimali şu an için düşük görünse de, alternatif senaryolar şunlardır:
Dolaylı çatışma (proxy + hava saldırıları)
Türkiye, Suriye’de desteklediği gruplar aracılığıyla İsrail’in güvenliğini tehdit edebilir.
İsrail, Türkiye destekli hedefleri Suriye topraklarında vurmaya başlarsa, Ankara bunu bir kırmızı çizgi olarak değerlendirebilir.
Doğrudan saldırı ve misilleme
Türkiye, Bayraktar TB2/TB3 ya da geliştirilmekte olan 1.000–2.000 km menzilli balistik füzelerle (Gezgin, Cenk) İsrail’e tehdit oluşturabilir.
İsrail ise ABD desteğiyle misilleme yapabilir, ancak Türkiye’nin NATO üyesi olması durumu karmaşık hale getirmektedir.
Diplomatik tırmanma ve caydırıcılık
Türkiye ve İsrail arasındaki gerilim şu anda Suriye’yle bağlantılı, ancak diplomatik iletişimler açık kalmaya devam ediyor. İki ülke, Rusya koordinasyonunda Suriye’deki çatışmaları önlemenin yollarını arıyor.
Sıcak bir çatışma çıkması durumunda, diplomatik normalleşme çabaları da hız kazanabilir.
Peki Türkiye İsrail savaşında kim, kimi destekler?
ABD & NATO: Türkiye’nin bir NATO üyesi olması durumunda, misilleme durumunda NATO mekanizmaları işler. Ancak, İsrail’e doğrudan NATO desteği verilmesi politik olarak zordur.
ABD: Şu an için İran-İsrail çatışmasında İsrail’i desteklemektedir. Türkiye’ye karşı bir taraf olmanın ABD için zorlu bir durum yaratacağı düşünülmektedir.
AB, Rusya, Çin, BM: Genişleyecek bir bölgesel savaşı önlemek adına, hem İran-İsrail hem de Türkiye-İsrail gerilimlerinde diplomatik çözümlere yönelme yanlısıdırlar.
İslam Ülkeleri (örneğin Katar, Suudi Arabistan): Türkiye’ye yakın durabilirler fakat bu süreçte dikkatli hareket etmek zorundadırlar.
Türkiye – İsrail arasında savaş çıksa kim kazanır?
Doğrudan bir çatışmada kesin bir sonuca ulaşmak zor. Ancak göz önünde bulundurulması gereken bazı değişkenler bulunmaktadır:
Askeri güç: İsrail’in ABD’den sağladığı teknoloji ile Türkiye’nin modern drone ve balistik füzeleri arasında bir denge durumu söz konusudur.
Siyasi sonuçlar: Diplomatik bağların bozulması, NATO içindeki politik sorunlar ve bölge dengelerindeki çalkantılar ortaya çıkabilir.
Ekonomik & sivil kayıplar: Her iki ülke de ağır maliyetlere katlanmak zorunda kalırken, bölgesel istikrar önemli ölçüde zarar görebilir.
Savaşı Türkiye Kazanırsa:
Bölgesel liderliğini pekiştirir ve İslam dünyasında prestiji artar.
NATO içindeki bağımsız karar alma gücü artar.
Ancak ekonomik ve askeri maliyetler oldukça yüksek olacaktır.
İsrail Kazanırsa:
Askeri caydırıcılığını güçlendirir.
İran’a ek olarak Türkiye’yi de dengeleyebileceğini gösterir.
Ancak halk desteği, uluslararası imajı ve ABD desteği zedelenebilir.
Her iki taraf da kaybedebilir:
Ekonomik kriz, iç karışıklık, turizm ve yatırım kaybı yaşanabilir.
Diplomatik yalnızlaşma söz konusu olabilir.
Ortadoğu’da yeni cephelerin açılması riski vardır.
Türkiye ile İsrail arasında doğrudan bir savaş ihtimali şu an düşük görünse de, Suriye, Lübnan, Gazze ve Akdeniz gibi dolaylı alanlarda gerilimlerin artması, sıcak çatışma olasılığını gündeme getirebilir. Her durumda, dış destek büyük ölçüde ABD/NATO, AB ve BM ile ilişkilerle bağlantılı olacaktır.
