Bursa’nın Mudanya ilçesinde mübadil ailelerin 100 yılı aşkın tarihsel ve kültürel mirası, üçüncü kuşak torunları tarafından yaşatılmaya devam ediyor. İmammakis Hüseyin’in torunu olan 71 yaşındaki Hüseyin Türker, mübadele döneminde dedesiyle birlikte Mudanya’ya yerleşmiş ve burada kiraladığı üç katlı Rum evinde, akrabalarının siyah-beyaz fotoğraflarını ile günlük hayatta kullanılan eşyaları sergileyerek geçmişe ışık tutuyor.
Türkiye ile Yunanistan arasındaki 30 Ocak 1923’te imzalanan Nüfus Mübadelesi sonrası, Girit, Selanik ve Parga gibi yerlerden ana vatanlarına dönen mübadiller, Türkiye’nin farklı şehirlerine yerleşerek yeni bir hayat kurdu. Birçok mübadele ailesi de Bursa’nın Mudanya ilçesinde yeni bir yaşam inşa etti. Bu bölgede yaşayan ailelerin, 100 yılı aşan kültürel birikimleri, üçüncü nesil torunları tarafından korunuyor. Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanlığını yürüten Hüseyin Türker, Yunanistan’da gördüğü anı evinden etkilendiği için 2021 yılında Mudanya’da bir Mübadele Evi açarak, geçmişin izlerini günümüze taşıma amacı gütmektedir.
500 TARİHİ OBJE SERGİLENİYOR
Türker, yaklaşık 150 yıllık tipik bir Rum evinde, Girit Adası’ndan gelen mübadillerin günlük yaşamında kullandıkları yaklaşık 500 tarihi objeyi ziyaretçilerin beğenisine sunmaktadır. Mübadele Evi, sadece mübadillere ait eşyaların sergilendiği bir mekan olmanın ötesinde, aynı zamanda bir kültürel hafıza merkezi işlevi de görmektedir. Türker, mübadil ailelerden topladığı eşyalarla beraber yerel halkın ve ziyaretçilerin bu tarihsel dönemi daha iyi anlamasını sağlamak amacı gütmektedir.
‘YUNANİSTAN’DAKİ ANI EVİNDEN ETKİLENDİM’
Türker, Yunanistan’daki mübadillerin anı evlerinden etkilenerek, tarihinde mübadillere ait resim ve objeleri sergilemek hedefiyle Mübadele Evi’ni kurduğunu ifade etti. “Mudanya’dan Yunanistan’a giden mübadiller, ‘Nea Mudanya’ yerleşim merkezinde anı evi kurdular. ‘Nea Mudanya’da benzer bir anı evi görünce çok etkilendim ve elimdeki nesneleri sergileme kararı aldım,” dedi.
Türker, bu eşyaların herkes tarafından görülmesi ve Mudanya’nın tanıtılması amacıyla iki yıl önce Rumlardan kalma bir ev kiraladığını belirtti. “Bu ev tipik bir Rum evidir. Giriş katında bir oda ve mutfak, ikinci katında iki oda, en üst katında ise yatak odaları bulunmaktadır. Mübadele döneminde Yunanistan’dan gelen Müslüman Türklerin kullandığı eşyalar ve fotoğraflarla süslediğim evimi, merak edenlere ücretsiz gezdiriyorum,” diye ekledi.
‘EN BÜYÜK SIKINTILARI TÜRKÇE BİLMEMELERİYDİ’
Mübadele döneminde yaşanan zorluklara dikkat çeken Türker, Yunanistan’dan gelen mübadillerin karşılaştıkları en büyük sıkıntılardan birinin Türkçe bilmemeleri olduğunu anlattı. Ayrıca o dönemde Mudanya’nın yerli halkının Müslüman Türkleri uzun süre Rum olarak tanıyarak “Gavur” şeklinde adlandırdığını, buradan giden Rumların ise “Türk tohumu” olarak dışlandığını ifade etti. Dedesinin 1923 yılında Forez Adası’ndan Kırzade vapuruyla Mudanya’ya geldiğini belirten Türker, “Anlaşmanın ardından Anadolu’da 1 milyon 500 bin Ortodoks Rum Yunanistan’a, 550 bin Müslüman Türk ise Yunanistan’dan Türkiye’ye geldi. Buradan giden Rumlar, Yunanistan’da ‘Nea Moudania’ ve ‘Nea Triglia’ adında ilçeler kurarak yaşamlarına devam ettiler,” diye konuştu.
‘RUMELİ İNSANI KÜLTÜRLÜDÜR’
Mübadiller, zamanla öğrenci ve devlet memuru olma fırsatı bulmuş, spor ve müziğe yetenekleri sayesinde Mudanya’da kültürel faaliyetlerin gelişimine katkı sağlamışlardır. Türker, “Rumeli insanı kültürlü bir insandır. Mudanyaspor ve Mudanya Bandosu, mübadiller tarafından kurulan kuruluşlardır. Mübadiller, müzik ve sporla ilgileniyorlardı. Bunun yanı sıra marangozluk, terzilik ve nalbantlık gibi zanaat işleriyle de uğraştılar,” dedi.
