Kurban Ne Demektir?
Kurban, ‘Allah’a yaklaşmaya vesile olan şey’ anlamına gelmektedir. Dini bir terim olarak ele alındığında, Allah’ın rızasına kavuşmak amacıyla belirli şartları taşıyan bir hayvanı usulüne uygun bir şekilde kesmeyi ifade eder. Bunun yanı sıra aynı amaçla kesilen hayvanı da anlatmaktadır.
Kurban Bayramında Kesilen Kurbana Ne Ad Verilir?
Kurban Bayramı’nda kesilen kurbana ‘udhiyye’ denirken, kişinin hacda kestiği kurban ‘hedy’ olarak adlandırılmaktadır.
Kurban Kesmek Farz mı, Vacip mi?
Dini referanslara göre, alimler ve din bilimciler kurban ibadetinin farz olmadığını belirtmektedir. Geleneksel fıkha göre ise değişik mezheplerde kurban kesmek sünnet veya vacip olarak kabul edilmektedir.
Toplumda kurban ibadeti, sıklıkla farz bir ibadet olarak algılansa da, kurban kesmek mali bir ibadet olduğu için dinen zengin sayılabilecek kişilerce yapılması gerekmektedir. Kurban kesme hakkına sahip olan kişinin, bu ibadeti gerçekleştirebilmesi için mali açıdan zekat verecek ve hacca gidecek nitelikte olması icap etmektedir.
Kimler Kurban Kesmekle Yükümlüdür?
Kurban ibadeti, mali bir ibadet olduğundan akıl sağlığı yerinde, ergenliğe ulaşmış, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığı bulunan ve mukim olan her Müslüman tarafından yerine getirilmelidir.
Kurban Kesmenin Şartları: Kimler Kurban Kesmeli?
Kurban ibadetini yerine getirecek kişinin mal varlığı, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu tarafından şu şekilde tanımlanmaktadır:
Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gram altın veya değerinde para veya eşyaya sahip olan kimselerin kurban kesmesi gerekmektedir (Mevsılî, el-İhtiyâr, IV, 252-256; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452-453).
Ayrıca, “Kurban mükellefiyeti için aranan nisabın üzerinden, zekatın aksine bir yıl geçmesi şart değildir,” bilgisi de yer almaktadır.
Kurban İbadetinin Dini Dayanağı Nedir?
Kurban ibadetinin meşruluğu Kur’an-ı Kerim’de yer alan delillerle kanıtlanmıştır. Kurban ibadetine dair bir örnek, Saffat Suresi’nde Hz. İbrahim’in oğlu Hz. İsmail’in yerine kurbanın, Allah tarafından fidye olarak verildiği ifadeleridir.
Saffat Suresi (37) 107. Ayet’in Diyanet Vakfı Meali ise şu şekildedir:
“Biz, oğluna bedel ona büyük bir kurban verdik. Geriden gelecekler arasında ona (iyi bir nam) bıraktık: İbrahim’e selam!”
Bu, Allah’ın mümin kullarına olan mükafatıdır.
Hz. Muhammed (s.a.s.) de kurban ibadetini kabul etmiş ve yaşamı boyunca her yıl kurban kesmiştir. Hadis kaynaklarında yer alan rivayetlere göre, kurban kesimi, kurbanın Allah katındaki değerini vurgulamakta; ayrıca kurbanın kesiminden sonra hayvanın her parçanın kişinin hayır hanesine yazılacağı ifade edilmektedir. Bu ibadetin sadece Allah rızası için yapılması gerektiğine de önem verilmiştir (Tirmizî, Edâhî, 1; İbn Mâce, Edâhî, 3).
Kur’an-ı Kerim’de Kurban: Kurban Kesmek ile İlgili Ayetler
Kurban ibadetinin geçerliliğine işaret eden diğer ayetler ise şöyle sıralanmaktadır:
“Kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.” (Hac, 22/28)
“Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar üzerine ismini ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık.” (Hac, 22/34)
“Kurbanlık büyükbaş hayvanları da sizin için Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır.” (Hac, 22/36-37)
Kur’an-ı Kerim’de bahsi geçen kurbanların amacının et ihtiyacını karşılamak olmadığı, ibadet amacını taşıdığı anlaşılmaktadır.
Kurban Kesmek Yerine Bağış Yapılabilir mi? Sadaka Verilir mi?
İbadetler, belirli şekil, şart ve rükünlere sahiptir. Aynı zamanda bu ibadetlerin hikmetleri, amaçları ve teşri gerekçeleri de mevcuttur. Bu sebeple ibadetler, ‘ancak emredildikleri şekliyle yerine getirilir.’
Her ibadetin belirli bir yapılış şekli bulunduğundan, kurban ibadeti de ‘ancak kurbanlık hayvanın usulüne uygun bir şekilde kesilmesiyle yerine getirilebilir’ (el-Fetâva’l-Hindiyye, 5/360). Hz. Peygamber’in (s.a.s.) de kurbanın meşru kılındıktan sonra her yıl bizzat kurban kestiği dini kaynaklarda kaydedilmiştir.
Kısacası, kesim olmadan hayvanı ya da bedelini sadaka olarak vermek, kurban yerine geçmemektedir. Yoksullara veya hayır kurumlarına yapılan yardımlar, kurban ibadetinin yerini tutmamaktadır.
Kurban Bağışı Dinen Uygun mu?
Kurban bağışı dinen uygundur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bazı önemli kurallar vardır. Kurban mutlaka kesilmeli ve kesim, vekâlet yoluyla gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, kesim ve dağıtım işlemlerinin İslami usullere göre yapılması gerekmektedir.
Vekâlet Yoluyla Kurban Kesilebilir mi?
Kurban ibadeti, bireylerin bizzat yerine getirebileceği gibi, kesim işlemi için vekâlet vermek de mümkündür. ‘Kurban, hac ve zekat gibi mal ile yapılan ibadetlerde vekâlet caizdir’ (Kâsânî, Bedâi‘, 5/67; Mevsılî, el-İhtiyâr, 5/21; Remlî, Nihâyetü’l-muhtâc, 8/132).
Dini kaynaklarda, Hz. Ali (r.a.)’in şu şekilde buyurduğu rivayet edilmektedir:
“Resulullah (s.a.s.), (kendisi adına) develer kesilirken başında durmamı, derilerini ve sırtlarındaki çullarını paylaştırmamı emretti ve onlardan herhangi bir şeyi kasap ücreti olarak vermeyi bana yasakladı ve ‘kasap ücretini biz kendimiz veririz’ buyurdu.” (Müslim, Hac, 348-349 [1317]; bkz. Buhârî, Hac, 120-122 [1716-1718]).
Vekâlet, sözlü veya yazılı olarak, günümüzde ise telefon, internet, faks ve benzeri yollarla verilebilir. ‘Bir kimse başkasını kendi adına kurban kesmek üzere vekil tayin edebilir’ (Reddü’l-Muhtar, c.6, s.312).
Vekâlet verilen kişi, kesim işlemini İslam usullerine uygun bir şekilde gerçekleştirmelidir.
Kurban Vekaleti Nedir?
Kurban ibadetini yerine getirmek isteyen fakat, kendisi bizzat kesim yapamayacak durumda olan kişiler, vekalet yoluyla bir başkasına kesim yaptırabilirler. Kurban ve zekat gibi mali ibadetlerde vekalet vermek caiz görülmektedir.
Vekalet verirken dikkat edilmesi gereken bazı kurallar bulunmaktadır. Bu aşamada, kurban vekaleti verirken belirtilen sözler ve vekaletin verileceği kişi üzerinde dikkatli olmak önem taşımaktadır.
Daha fazla bilgi almak isteyenler için, kurban vekaleti hakkında detaylı içeriklere göz atılması önerilmektedir. 👇
