Bursa’da, Milli Mücadele yıllarında Yunan işgali altındaki Bursa, Uludağ ve çevresinde “Dağ müfrezesi” olarak görev yapan efelerin torunları, dedelerinden miras kalan kültürü belgeye aktarmak amacıyla bir belgesel çalışması yürütüyor.
Dağ müfrezesinde görev yapan Celalettin Efe ile Osmanlı ordusunda teğmen olarak görev alan İbrahim Efendi’nin torunu Mustafa Bakan, dedelerinin hikayeleriyle büyüdüğünü ifade etti.
Bakan, dedesi Celalettin Efe ve diğer efelerin Yunan işgaline karşı verdikleri mücadeledeki kahramanlıkların zamanla unutulmaya yüz tuttuğunu fark ederek, efelerin yakınları ve bölgedeki köylerin ileri gelenleriyle yaptığı görüşmeleri “Efelerin İzinde” adını verdiği belgeselle kayıt altına aldı. Çekimlerin halen devam ettiği belgeselin tanıtımını büyük bir heyecanla sürdürüyor.
Belgesel, dağ müfrezesinin efeleri için yazılmış dönemin türkülerini ve yaşamlarının canlandırmalarını da içeriyor. Bakan, 2017 yılında Uludağlı Efeler Yörük Türkmen Kültür ve Dayanışma Derneği’ni kurarak bu kültürü yaşatma misyonunu üstlendi.
Ayrıca, ekip arkadaşlarıyla Bursa’nın kurtuluşu ve diğer festivallerde sahne alarak, bu kültürü tanıtmak adına çeşitli organizasyonlara katıldıklarını dile getirdi.
Uludağlı Efeler Yörük Türkmen Kültür ve Dayanışma Derneği Kurucu Başkanı Mustafa Bakan, AA muhabirine verdiği demeçte, anne ve baba tarafından dedeleri sayesinde hem askeri kuvvetlerin hem de milis güçlerinin o dönemde yaşadıklarını dinleme fırsatı bulduğunu belirterek, bu kültürü yaşatmak için çaba gösterdiğini vurguladı.
Bakan, yaşadığı dağ yöresinde Oğuzlar’ın Kayı boyuna mensup Karakeçili aşiretinin çoğunlukla bulunduğunu ve Milli Mücadele döneminde Osmanlı subaylarından Binbaşı Haydar Bey’in önderliğinde efelerden oluşan 500 kişilik “Dağ Müfrezesi”nin kurulduğunu aktardı.
Mustafa Bakan, önce kendi köyünde araştırmalara başladığını ve şu şekilde konuştuğunu belirtti: “Köyümde efelik yapmış dedem ve arkadaşlarının faaliyetlerini video çalışmasıyla kayda almaya başladım. Milli Mücadele efelerinin torunlarını bulup köyüme davet ettim. Daha önce çalışmaları olan Ömer Faruk Dinçer hocamızı da davet ederek yaptığımız çalışmayı paylaştık. ‘Milli Mücadele’de Dağ Yöresi’ adlı bir çalışmayla kendisi kitap yazdı. Aynı zamanda Süleyman Işık abimiz de ‘Kuva’ isimli romanıyla yöremize böyle bir eser bıraktı.”
“Belgeseli en kısa zamanda tamamlayacağız”
Bakan, derneğin başkan yardımcılığını, Kabakçı Salih Efe’nin torunu İsmail Gürbüz’ün üstlendiğini ekledi.
Yöredeki efe torunlarından oluşan gönüllülerle derneği kurduklarını anlatan Bakan, “Keles’te festivallere katılarak projelerimizi sunmaya başladık. İlk projemiz Harmancık ilçesi Akalan köyünden Canip Efe’nin mezarıydı. Harmancık’ın eski Kaymakamı, şu an Bingöl Vali Yardımcısı olan Yasin Şahin ile de bu efe mezarını yaparak yöre tanıtımını sağladık. Hala festivallere katılarak projelerimizi sunuyoruz. Halk oyunları çalışmalarımızla kendi yöremizin efe türkülerini, Saadettin Efe Ağıdı’nı, Kabakçı Salih Efe’nin türküsünü söylüyoruz. Kahramanlık oyunu olarak oynanan bıçak oyunu dediğimiz Köroğlu Zeybeği ve Harmandalı’nın araştırmalarımıza göre bölgede var olduğunu tespit ettik. Bunları günümüze taşımak için halk oyunları hazırlıkları ve sunumlar yapıp, oyunlar oynuyoruz. Araştırmaları sürdürürken, belgeseli en kısa zamanda tamamlamak için çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Mustafa Bakan, Ege Bölgesi’nde yaygın olarak görülen efe kültürünün Uludağ çevresinde de bulunduğunu vurguladı.
