1. “Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum.”
Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal, 10 Ağustos 1915’te Conkbayırı’ndaki süngü taarruzu sırasında bir şarapnel misketinin göğsüne isabet etmesi sonucu ölümden kıl payı kurtuldu. Bu olay, onun tarihe damgasını vuracak mücadelelerin öncüsü olmasında önemli rol oynadı. Çanakkale’de taarruz emretmeyip, ölmeyi emreden bir lider olarak adı hafızalarda yer etti:
Bu taarruz, sıradan bir saldırı değil; her bir askerimizin azimle hazırlandığı bir mücadeledir. Komutanlarına verdiği emirlerde önemli bir ifade kullanmıştır:
‘Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında, yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir.’
2. Çocuk, genç, kadın, erkek, yaşlı demeden herkes cephedeydi!
Henüz 13 yaşında olan ve sadece siyah beyaz bir fotoğraf ile hatırlanan ‘Gönüllü Bombacı’, yürekten gelen cesaretiyle Çanakkale’de hayatını feda etti.
Bu yüzden Çanakkale asla geçilemez…
3. Mehmet Çavuş’un hastanede yazdığı mektuptan: “Sağ kolumu kaybettim. Zararı yok. Sol kolum var. Onunla da pekâlâ iş görebilirim.”
Kahraman Mehmet Çavuş, sağ kolunu kaybetmiş olmasına rağmen üzülmedi. Mektubunda ifade ettiği gibi, asıl üzüntüsü hastaneden çıkamadığı içindi. Şunları yazdı:
‘Sağ kolumu kaybettim. Zararı yok. Sol kolum var. Onunla da pekâlâ iş görebilirim. Beni üzen ve yeniden birliğime katılarak, düşmanla çarpışmama engel olan şey, yaramın henüz kapanmamış olmasıdır. Hastaneden çıkıp, harbe iştirak edemediğim için beni mazur görünüz. Affediniz komutanım.’
4. Çanakkale muharebesinde 276 kilogramlık top mermisini sırtlayıp savaşın seyrini değiştirdi Kocaseyit!
Havran ilçesi Çamlık köyünde doğan Seyit Onbaşı, “Kaldıramazsın Seyit” diyenlere, “Bir deneyelim hele” diyerek meydan okudu ve vatanseverliğini gösterdi.
Mustafa Kemal’in sözleri ise Türk milletinin vatan sevgisini adeta simgeler: ‘Türklerin vatan sevgisiyle dolu göğüsleri, lanetli ihtiraslara karşı demirden bir duvar gibi yükselecektir.’
5. Çanakkale Boğazı’nı ateş altına alan Türk topçusu.
6. Fransız Donanması’nın ön dretnot zırhlısı Bouvet’i batıran top ve kahramanları
718 kişilik bir mürettebata sahip olan Bouvet, iki adet 305 mm ve iki adet 274 mm toptan oluşan ana bataryası ile günümüze damgasını vurmuştur. Ancak, 18 Mart 1915’te Çanakkale Deniz Savaşı sırasında 8 top mermesi almasına rağmen batıramadı ve geri manevra yaptığı esnada Nusret Mayın Gemisi’nin mayınlarına çarpınca sulara gömüldü.
7. 5. Ordu Posta Teşkilatı
Ordunun her türlü ihtiyacına cevap veren 5. Ordu Menzil Teşkilatı, sağlık ekipmanlarından giyime, tahliyelere kadar her şeyi karşıladı. Cephenin gerisindeki kahramanlar, yurt içi ile menzil ve ordu harekât bölgesi arasında önemli bir görev üstlendi.
8. Cephenin her alanda devam ettiği anlarda gizlenmiş bir posta dağıtım çadırı.
5. Ordu Menzil Teşkilatı, Balkan Savaşları öncesinde Alman lojistik sistemini örnek alarak tesis edildi.
9. Çanakkale Zaferi sembollerinden biri olan 57. Alay, canı pahasına Anzak Çıkarmasını durdurdu!
Alay Komutanı Yarbay Hüseyin Avni Bey, 57. Piyade Alayı’nın liderliğini üstlendi. Alay, 19. Piyade Tümeni’nin bir parçasıydı ve 1 Şubat 1915’te Tekirdağ Yarçeşme’de eğitilmeye başladı. Conkbayırı’na ulaşarak Anzak çıkarmasını durduran 57. Alay, savaş boyunca cephede aktif kalmayı başardı. Bu alay şehitlikte 25 subay ve toplamda 1.817 şehit barındırmaktadır. Alay’ın ruhunu tanımlayan önemli bir an ise şu sözlerde saklı: ‘Cephanemiz yoksa süngümüz var; süngü takın!’ demesiyle ortaya çıktı.
10. Çanakkale Cenub Grubu Sağ Cenah siperlerinde askerler.
11. Cephenin gerisinde ekmeğini paylaşan Mehmetçik, “üzüm hoşafı” ile savaşı kazandı.
15 Mayıs 1915
Sabah: Üzüm Hoşafı Öğle: Yok Akşam: Üzüm Hoşafı Ekmek: Tam
16 Haziran 1915
Sabah: Yok Öğle: Yok Akşam: Yağlı Buğday Çorbası Ekmek: Tam
16 Temmuz 1915
Sabah: Üzüm Hoşafı Öğle: Yok Akşam: Yok Ekmek: Yarım
21 Temmuz 1915
Sabah: Yerim Ekmek Öğle: Yok Akşam: Şekersiz Üzüm Hoşafı Ekmek: Yok
12. Okula gidecekleri yaşta şehit oldular…
Galatasaray Lisesi, 1915 yılında 18 mezun verirken, İstanbul Lisesi’nden 50 öğrenci cepheye gitti ve şehit oldu. Balıkesir Erkek Muallim Mektebi’nden sadece 2 öğrenci mezun oldu, Çapa Erkek Öğretmen Okulu ise hiçbir mezun vermedi. Mekteb-i Tıbbiyye-i Şahane, tüm öğretmen ve öğrencileriyle cepheye katıldığı için mezun veremedi. Bu süreçte 765 tıp öğrencisinden 346’sı hayatını kaybetti.
13. Varıyla yoğuyla hazırdı bu millet mücadeleye!
14. Anzak İskelesi
Düşman birlikleri, gördüğünüz Anzak İskelesi ve diğer yerlerden vatan topraklarına girdi.
15. Savaş sadece cephede değildi!
Evlerinden ayrılan bu millet, hayati değerlerini ve sevgilerini cepheye göndermekten çekinmedi. Tarihin akışını değiştiren bu kahramanlar, dünya tarihine adını yazdırdı.
16. I. Dünya Savaşı Çanakkale Deniz Savaşları’nda karşısındaki devasa donanmaya karşı duran Nusret Mayın Gemisi!
7 Mart’ı 8 Mart’a bağlayan gecede, Nusret Mayın Gemisi düşman gemilerinin ışıklarından çekinmeden mayın döşedi. Yüzbaşı Tophaneli İsmail Hakkı Bey ve Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi komutasındaki bu gemi, Anadolu yakasından Karanlık Liman’a kadar mayın bıraktı.
Bir sonraki gün düşman, mayınların izlerini bulamadı.
17. Piyade Alayı Sancağı’na altın ve gümüş imtiyaz muharebe madalyalarının takılması merasimi.
18. Bir 18 Mart’ta daha Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü’nde 110. yıl dönümünü kutluyoruz şanlı zaferin: “Çanakkale Geçilmez”
‘Vurulup tertemiz alnından, uzanmış yatıyor, Bir hilal uğruna, ya Rab, ne güneşler batıyor! Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş, asker! Gökten ecdad inerek öpse o pak alnı değer. Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor Tevhid’i… Bedr’in arslanları ancak, bu kadar şanlı idi. Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? Gömelim gel seni tarihe’ desem, sığmazsın. Herc ü merc ettiğin edvara da yetmez o kitab… Seni ancak ebediyetler eder istiab..’
