Bursa’nın Mudanya ilçesinde yer alan Giritli Mahallesi, 1800’lü yılların sonlarında meydana gelen büyük bir yangının ardından İtalyan mimar Piçiretu tarafından tekrar inşa edilmiştir. Antik Yunan mimarisi denilince akla gelen ızgara planlama tekniği ile oluşturulan bu mahalle, denize paralel üç cadde ve bunları kesen dar sokaklardan oluşmaktadır. Mahalledeki tüm yapılar deniz manzarasına sahipken, 18’inci yüzyıl İtalyan mimarisine ait izler de barındırmaktadır.
Giritli Mahallesi’ndeki evler, 1800’lü yılların sonlarında yaşanan büyük yangın sonrası kullanılamaz hale gelmişti. Yangından sonra, bölgeye İtalyan mimar Piçiretu getirildi ve mahalle yeniden planlanarak inşa edildi.
Antik Yunan mimarı Hippodamos’un geliştirdiği ızgara planına dayanan Giritli Mahallesi, günümüzde New York, Los Angeles ve Florida gibi ünlü şehirlerin mimarisiyle de benzerlik göstermektedir. Dronla çekilen görüntülerde, denize paralel olan üç cadde ve bunları dikine kesen dar sokaklar dikkat çekiyor. Mahalle, göz alıcı manzarasının yanı sıra evlerin geometrik tavan süslemeleriyle de öne çıkmaktadır. 300’ü aşkın Rum konağı, vitraylı pencerelerin önündeki bitkiler ve ahşap dokusuyla asırlık tarihini günümüze taşımaktadır.
‘YENİ BİR MİMARİ’
Yangının ardından, mahallenin yeniden inşa edilmesi için dönemin yetkilileri ve bölgede yaşayan Rumlar ile Müslüman Türkler birlikte çare aradıklarını belirten Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Türker, “Mudanya’da Girit Mahallesi’nde büyük bir yangın çıktı ve bütün evler yandı. Kalan Rumlar ve Müslüman Türkler, mahallenin yeniden toparlanması için çare aradılar. İtalyan Şehir Mimarı Piçiretu’yu getirdiler ve burada yeni bir mimari yaratıldı. Bu mimari ile birlikte sokaklardan bakıldığında deniz görünür hale geldi” diye ifade etti.
‘EVLERİNİN ÖNÜNDE DENİZE GİRERDİLER’
Mübadele sonrası Girit’ten gelen dedelerinin izlerinin mahallede hala hissedildiğini vurgulayan Türker, Giritli Mahallesi’nin mimari yapısının önemine dikkat çekti ve “Buradan giden Rumların ardından, dedelerimiz tarafından yapılan bazı kazılarda küllere rastlandı. Bu da yangının burada meydana geldiğini doğruluyor. Ayrıca her sokağın denize çıkması nedeniyle, yazın insanlar denize girmek için yer aramazlar, evlerinin kapılarının önünde denize girerlerdi” şeklinde konuştu.
Giritli Mahallesi’ndeki evlerin, tipik Rum mimarisini yansıttığını belirten Türker, “Bu evler genellikle giriş katında bir oda ve mutfak, ikinci katında iki oda, en üst katında ise yatak odaları olacak şekilde tasarlanmıştır. Zamanla bazı evler restore edilirken bazıları yıkılmıştır. Günümüzde ise bu irili ufaklı evlerden yaklaşık 300’ü bulunmaktadır” açıklamasında bulundu.
