Bursa’nın Keles ilçesine bağlı Gelemiç Mahallesi’nde çocuklar, dini bayramlarda kapı kapı dolaşarak şeker ve tatlı toplama geleneğini sürdürüyor. Bu mahallede yer alan 700 yıllık ‘adak toplama’ geleneği, Osmanlı dönemi mimarisi olan tarihi kerpiç evlerle renklendirilmiş bir atmosferde, çocukların topluca evlere koşarak gitmesiyle diğer uygulamalardan ayrılıyor.
Bursa’nın dağ ilçelerinden Keles’te, Gelemiç Mahallesi’nde gelenek, bu bayramda da yaşatıldı. Kurban Bayramı arifesinde, çocuklar bayramlıklarını giyip sabah erkenden mahalle meydanında toplandıktan sonra evleri gezmeye başladı. Burada hem büyüklerinin bayramını kutladılar hem de şeker, kek ve tatlı gibi hediyelerini aldılar. Uludağ’ın güney yamaçlarında yer alan ve tarihi kerpiç evleriyle bilinen bölgenin geleneği, genellikle arife gününde yapılması ve çocukların toplu halde evlere gitmesiyle dikkat çekiyor. Bayramlıklarını giymiş çocuklar, neşeyle kapıları çalıp büyüklerinden kendileri için hazırlanan ikramları alıyor.
‘ÇOCUKLAR İÇİN ‘ADAK’, MİSAFİRLER İÇİN YUFKA YAPILIRDI’
Geçmişte, evlerde yufka, ceviz ve pekmezle yapılan özel yiyeceklerin dağıtıldığı ‘adak toplama’ geleneğinde, günümüzde bu tatlılar yerini hazır şekerlemelere bırakmış. Çocukken kapıları çalmaktan keyif aldığını belirten Naciye Coşkun (72), “Eskiden bayramlarda bayramlıklarımızı giyer ve yollara düşerdik. Bütün köy çocukları evleri dolaşır ve adak toplardık. Dini bayramların arife günlerinde bunu yapardık. Adak yapmaları için de bizim köy sakinlerinin evinde mutlaka bir yufka sacı olurdu. Sacın üstünde gözleme ve adak yaparlardı. Adaklar çocuklara verilirdi, yufkalar da bayramda gelen misafirlere, kaynatılan etin altına konulup ikram edilirdi. Diğer yufkalardan da peynir koyarak adaklar yapılırdı. Yine aynı yufkalardan cevizli tatlılar yapılırdı. Üzerine de şeker değil, pekmez dökülürdü. Bütün çocuklar gelip adaklar verildiğinde, herkes hep bir ağızdan ‘Eşber Allah, ölenlerin ruhuna gitsin’ derlerdi. Her ev için bu söylenirdi. Çocuklar, kendi bayramlıklarıyla bütün evleri güle oynaya gezerlerdi” diye konuştu.
‘GELENEĞİN ARİFE GÜNÜNDE YAPILMASI TERCİH EDİLİYOR’
Bu geleneğe çocukluğunda katılan Yusuf Coşkun (60) ise o günleri şu şekilde aktardı:
“Eski yıllarda un ile yapılan yufkalara biz ‘adak’ derdik. Adakların birkaç çeşidi vardı. Ailenin bir sıkıntısı, beklediği bir haber ya da olmasını istediği bir dileği varsa veya adağı olduysa, komşularına ‘adak’ dağıtırdı. Eskiden bayramlarda da çocuklara bu adaklar dağıtılırdı. Herkesin yaptığı ‘adak’ farklı olabilirdi, kimisi içine ekmek içi koyar, kimisi farklı bir malzeme kullanırdı. Köyümüzün yaklaşık 700 yıllık bir geçmişi olduğunu biliyoruz. Hatta 1500’lü yıllarda köyümüzün adı Osmanlı arşivlerinde resmi olarak geçiyor. Çevremizdeki mahallelerin tarihi de hemen hemen aynı. Bayram günlerinde insanların ziyaret ve ibadetler nedeniyle işleri yoğun olduğu için, adak geleneğinin arife gününde yapılması en büyük tercih sebebidir. Bu sayede hem gelenek sürdürülüyor hem de mahalleli bayram gününü daha verimli bir şekilde geçirebiliyor.” (DHA)
